DAĞLIQ QARABAĞIN TATARISTANDAN FƏRQİ NƏDƏDİR?

Aa Aa

DAĞLIQ QARABAĞIN TATARISTANDAN FƏRQİ NƏDƏDİR? Elxan ŞAHİNOĞLU «Atlas» Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Dağlıq Qarabağ probleminin həlliylə bağlı ermənilərə köhnə-yeni təklifi ünvanlayıb: «Gəlin Tatarıstan

Gunaz.tv

DAĞLIQ QARABAĞIN TATARISTANDAN FƏRQİ NƏDƏDİR? Elxan ŞAHİNOĞLU «Atlas» Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Dağlıq Qarabağ probleminin həlliylə bağlı ermənilərə köhnə-yeni təklifi ünvanlayıb: «Gəlin Tatarıstan variantını müzakirə edək». Bu modelin bir daha dilə gətirilməsi doğru addımdır. Rusiya Qarabağ münaqişəsinin həllindəki vasitəçilik missiyasını gücləndirməyi, ABŞ və Fransadan önə çıxmağı hədəf götürüb. NATO-nun Buxarest zirvə toplantısında erməni həmkarıyla görüşməkdən vaz keçən İlham Əliyev məhz Moskvanın təkrarlanan xahişlərindən sonra Serj Sərkisyanla Sankt-Peterburqda görüşməyə razılıq verdi. Yəqin rusiyalı rəsmilər və diplomatlar düşünürlər ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlliylə bağlı müxtəlif zamanlarda Paris, Ki-Uest, Praqa və Madrid «modelləri» mövcud olubsa, niyə ortada bir Moskva və ya Sankt-Peterburq modeli də olmasın? Bu halda Məmmədyarovun Rusiyanın tərkibində olan Tatarıstandan misal gətirməsi diplomatik gedişdir. Yəni əgər aktiv vasitəçilik etmək istəyirsənsə, onda özünə rəva gördüyünü, qonşuna da rəva görməlisən. Nə yazıq ki, Moskva Ermənistanla Azərbaycana bir gözlə baxmağa hazır deyil. Rusiyalı diplomatlar Qarabağ münaqişəsinin həllini fərqli müstəviyə sürükləmək istəyirlər. Məmmədyarov Tatarıstan modelini gündəmə gətirən kimi, Azərbaycan və Ermənistan KİV-inə gen-bol açıqlama verən rusiyalı politoloq Sergey Markedonov Moskvanın mövqeyini diqqətə çatdırıb: «Tatarıstanın muxtariyyət modeli Dağlıq Qarabağa uyğun gəlmir». O, fikrini Tatarıstanda hərbi konfliktin və münaqişə qurbanlarının olmaması ilə əsaslandırıb: «Həmçinin Tatarıstan Rusiyanın tərkibindən ayrılacağını bəyan etməmişdi və Tatarıstanda etnik təmizləmə siyasəti də aparılmamışdı». Tatarıstan modeli Dağlıq Qarabağa niyə uyğun gəlməsin ki? Markedonovun əsaslandırması məntiqli deyil. Deyir ki, Tatarıstanda münaqişə və qırğınlar qeydə alınmayıb. Guya əksi olsaydı, yəni tatarlar əllərinə silah alıb separatçılıq etsəydilər, Moskva onlara müstəqilliyə yaxın status verəcəkdi? Kazan inadkarlıq etsəydi, Rusiya torpaqlarının bütövlüyünə hörmətlə yanaşan hər bir normal dövlət kimi Tatarıstanı mümkün və qeyri-mümkün vasitələrlə yola gətirməyə çalışacaqdı. Belə də oldu. Əslində SSRİ dağılandan sonra Tatarıstan indikindən daha böyük statusa ümidliydi. Ancaq Moskva bununla razılaşmayıb Kazanla uzun danışıqlara başladı və nəticədə hər iki tərəfi razı salan anlaşma ortaya çıxdı. Yaxşı, Tatarıstanda qırğın olmayıb, bəs Çeçenistanı yerlə-yeksan etdikdən sonra bu bölgəni Rusiyanın tərkibində saxlayan kim olub? Markedonov Dağlıq Qarabağdakı qurbanları əngəl kimi qarşımıza qoyur. Çeçenistandakı müharibə qurbanlarının sayı Qarabağdakından xeyli çoxdur. Buna baxmayaraq bu gün ram edilən Çeçenistan Rusiyanın tərkibində varlığını sürdürür. Kreml Çeçenistana Tatarıstandan artıq status verəsi deyil ki? Odur ki, Tatarıstan və Başqırdıstan kimi modelləri daim gündəmdə saxlamaq və dilə gətirmək lazımdır. Ruslar, ermənilər və həmsədrlər başa düşməlidirlər ki, ya onlar oxşar statuslar üzərində çalışacaqlar, ya da bölgəni istər-istəməz müharibəyə sürükləyəcəklər. mediaforum