Azərbaycan Türkcəsində Qara Dastan Kimsə bilməz Tanrıdağın yaşını, Duman almış altayların başını Uçurmuşdur başdan dövlət quşunu, Sərvətinə yüz çevirmiş zaman hey... Qoca türkün düşdüyü dərd yaman hey... Dörd bir yana dağılmış türk soyları, Sönmüş ocaq, köçüb getmiş boyları Dərdli-dərdli axar bozqır çayları Saxlar içdən gizli ümid, güman hey... Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey... Xarab olmuş Buxarası, Başkəndi, Matəm tutmuş Səmərqəndi, Daşkəndi Kəndi sölər, tökər gözdən yaş kəndi Nə ozan var, nə yazan, na şaman hey... Qoca türkün düşdüyü dərd yaman hey... Qazan, Başqurd batmış, Qırım sürülmüş, Mənim çəkik gözlü yarım sürülmüş Qonum-qonşum, bütün varım sürülmüş Bulunurmu Sibiryada iman hey...? Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey... Türk elləri bir-birinə yadlanır, Qazax, Qırğız, Türkmən, Özbək adlanır Azəri Türk yanar, içdən odlanır Ana yurdun içdən halı duman hey... Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey... Orqun çağlar, yatmış ellər ayılmaz, Tarım çayı doğru yola qoyulmaz Hey səslənir Amu-Dərya, duyulmaz Sir-Dəryada qalmamışdır dərman hey... Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey... Xəzər coşar, xəbər salar Kürünə, Axıb gedər Kür sürünə-sürünə İdil ağlar Altın Ordu yədinə Aral kəndi varlığında peşman hey... Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman hey... Azərbaycan dərd içində boğulmuş, Sevənləri diyar-diyar qovulmuş Ağla, şair, ağla yurdun dağılmış Nerde qopuz, nerde qırıq kaman hey... Nerde böyük Vətən,- nerde Turan hey...? Azərbaycanın Türkçü şairi Almas İldırım --------------------------------------------------------------------- ULUSUM OYAN! Çık-çık-çık-ötüşür saatlar Çıkıltılarla yıxılan bız Saat birə,biz onbirə, Geriyə addımlayan biz Illər çapır dördnala Kim qirila,kim qala Atımızla başbaşa Mışıl-mışıl yatan biz Nəqədər surəcək bu durumə Yetər usandıq biz Ehey!uyuyan ulusum oyan El üçün vuruşan əllər varolsun Dönüb yumruğa,söylə birdaha Didilib bölünən elımız birolsun Yabançı labratorlarda Katalizator olan biz! Yaddilli makinalarla əriyib asemile olan biz Nəqədər surəcək bu durumə Yetər usandıq biz! Ehey!uyuyan ulusum oyan! El üçün vurusan ellər varolsun! Dönüb yumruga,söylə birdaha Didilib bölünən elımız birolsun --------------------------------------------------------------- Dədə Qorqud "Kitabi-Diyabəkriyyə"nin müəllifi Oğuzun nəvəsi Xanlar xanıBayandır xaqanında "Qarabağ qışlağı və Göyçə dənizi yaylaqlarında ömür sürdüyünü", burada "böyük bir qurultay çağırıb, məmələkəti oğlanları arasında qabiliyyətlərinə görə bölüşdürdükdən sonra Allahın dəvətini qəbul etdiyini" yazır. Əbu Bəkr əl-Tehrani əl-İsfahani təsdiq edirdi ki, ağqoyunlu Qara Yuluk Osman bəyin 20-ci babası Sunqur bəy Məhəmməd peyğəmbərin müasiri idi. O, Alagöz və Göyçə dənizi yaylaqları tərəfdəki sərhədlərdə "kafirlərlə müharibə etmiş" və döyüşlərdən birində həlak olmuşdu. Qara Yuluk Osman bəyin 14-cü babası Şəktur xan isə Əlincə qalası uğrunda döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərmiş, onu "kafirlərin" əlindən geri almışdı. Xəlifə Harun ər-Rəşidin müasiri olan Qıpçaq xan da Əlincə qalası uğrunda "kafirlər"lə müharibələr aparmış, onları məğlubiyyətə uğradaraq qalanı azad etmişdi. "Kitabi-Dədə Qorqud" boyları ilə səsləşən, Məhəmməd peyğəmbərin dövründə və Xilafət işğalları zamanı cərəyan etmiş hadisələrlə üst-üstə düşən bütün bu faktlar tarixi reallıq olmaqla yanaşı, eyni zamanda, Azərbaycanın öz güclü dövlətçilik və müstəqillik ənənələrini qoruyub çaxladığını da sübut edir. Türk tayfaları, başqa xalqlar və etnik qruplardan fərqli olaraq, Azərbaycanın bütün ərazisinə - həm şimalına, həm də cənubuna yayılmışdılar və çoxluq təşkil edirdilər. Buna görə də, eramızın ilk yüzilliklərindən başlayaraq, türk dili Azərbaycan ərazisində yaşayan və sayca az olan xalqlar, etnik qruplar arasında da başlıca ünsiyyət vasitəsinə çevrilməkdə idi. Türk dili, həm də şimalla cənub arasında birləşdirici, əlaqələndirici rol oynayırdı. Bu amilin o zaman vahid xalqın təşəkkülü prosesində çox mühüm rolu vardı. Çünki bəhs olunan dövrdə bütün Azərbaycan ərazisini əhatə edən vahid dini görüş - təkallahlı din yox idi. Qədim türklərin baş Allahı olan Tanrıya sitayiş - tanrıçılıq hələ başqa dini görüşləri sıxışdırıb tamamilə aradan qaldıra bilməmişdi. Zərdüştlük, atəşpərəstlik, Günəşə, Aya, Göyə, ulduzlara, torpağa, suya və s. sitayiş davam etməkdə idi. Ölkənin şimalında - Albaniya ərazisinin bəzi yerlərində, əsasən dağlıq qərb bölgələrində, xristianlıq yayılmaqda idi. Lakin müstəqil Alban kilsəsi qonşu erməni və gürcü kilsələrinin kəskin rəqabəti şəraitində fəaliyyət göstərirdi. Bu mürəkkəb tarixi şəraitdə güclü və aparıcı hərbi-siyasi qüvvəyə çevrilən çoxsaylı türk etnosları Azərbaycan dövlətçiliyinin əsas daşıyıcıları idilər. Hələ vahid təkallahlı Dinin olmadığı bir dövrdə məhz türk etnosları və türk dili, şimallı-cənblu, bütün ölkə ərazisində birləşdirici rol oynayırdı. Türk etnosları Azərbaycan dövlətçiliyinin və ölkənin müstəqillik ənənələrinin qorunub saxlanmasında da aparıcı rol oynayırdılar. http://www.sarigalin.blogfa.com/