Şərqin ilk parlamenti

Aa Aa

Şərqin ilk parlamenti Bu gün Milli Məclis Azərbaycan parlamentinin yaradılmasının 90 illiyini təntənə ilə qeyd edəcək. Şanlı tarixə malik olan Azərbaycan parlamentinin yaradılması olduqca mürəkkəb bir şəraitdə həyata keçirilmişdi. Azərbaycanda ilk parlam

Gunaz.tv

Şərqin ilk parlamenti Bu gün Milli Məclis Azərbaycan parlamentinin yaradılmasının 90 illiyini təntənə ilə qeyd edəcək. Şanlı tarixə malik olan Azərbaycan parlamentinin yaradılması olduqca mürəkkəb bir şəraitdə həyata keçirilmişdi. Azərbaycanda ilk parlamentin yaradılması ölkəmizin müstəqilliyini əldə etməsindən sonra mümkün oldu. 28 may 1918-ci ildə Tiflis şəhərində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) yaradilmasi elan edildi. Elə həmin gün Fətəli xan Xoyskinin başçiliğı ilə ilk müvəqqəti hökumət yaradıldı. Lakin Şərqdə demokratik respublika quran Azərbaycanda o dövrdə qanunverici orqan - parlament seçilməmişdi. Ona görə də Azərbaycan Demokratik Respublikasının başlıca siyasi addimlarından biri parlamentin təşkili idi. Yaranmış şəraitlə əlaqədar Milli Şuranın dövlət qanunvericilik orqanına, Azərbaycan parlamentinə çevirməsi qərara alındı. 1918-ci ilin noyabr ayının 20-də Milli Şura “Azərbaycan parlamentinin yaradılmasi barədə” qanun qəbul etdi. Qanuna əsasən parlament təşkil edilərkən insan hüquqlarının qorunması, milli problemlərin nəzərə alınması, bütün siyasi partiya və təşkilatların, millət və xalqların nümayəndələrinin təmsil edilməsi nəzərdə tutulurdu. Qanuna görə islam dünyasinda ilk dəfə qadınlar seçki hüququ qazandılar. İlk Azərbaycan parlamentində 120 nəfər xalq müvəkkilinin seçilməsi müəyyən edilmişdi. Parlamentdə 80 azərbaycanli, 21 erməni, 10 rus, almanların, gürcülərin, yahudilərin və polyakların nümayəndələri təmsil olunmuşdu. Parlamentdə 11 müxtəlif partiya fraksiyası və qrupunu 96 deputat təmsil edirdi. Parlamentdə ən güclü fraksiya Musavat fraksiyası idi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk parlamenti 1918-ci ilin dekabr ayinin 7-də işə başladı. Parlamenti təbrik nitqi ilə Məmməd Əmin Rəsulzadə açdı və parlamentdə təmsil edilən partiyalara, fraksiya və qruplara müraciət edərək onları şəxsi qərəzçilikdən əl çəkib vətən və millət mənafeyini hər şeydən üstün tutmağa çağırdı. Hüquqşunas Əlimərdan bəy Topçubaşov parlamentin sədri, Musavat partiyasinin üzvü Həsən bəy Ağayev sədrin birinci müavini, F. Vəkilov müavin seçildi. Həmin vaxt Əlimərdan bəy Topçubaşov Türkiyədə səfərdə olduğundan parlamentə sədrlik Həsən bəy Ağayevə tapşırıldı. Topçubaşov 1920-ci ilin yanvar ayında yenidən parlamentin sədri seçildi. Lakin o, çox təcrübəli və nüfuzlu şəxsiyyət kimi daim səfərlərdə, görüşlərdə iştirak etdiyindən parlamentə faktiki sədrlik funksiyasını Həsən bəy Ağayev yerinə yetirirdi. Azərbaycan bolşeviklər tərəfindən işğal edildikdən 71 il sonra xalqımız yenidən müstəqlliyini əldə etdi və parlamentimiz tarixi missiyasını uğurla həyata keçirməyə başladı. Əziz Mustafa zaman