اسماعیل گاسپرالی؛ یکی از پیشگامان ایده وحدت در جهان ترک

آخرین خبرها

اسماعیل گاسپرالی؛ یکی از پیشگامان ایده وحدت در جهان ترک

۱۴۰۲.۰۷.۰۲, ۰۷:۵۰

افکار اسماعیل گاسپرالی اندیشمندی طرفدار این ایده که جوامع ترک می‌توانند با "وحدت در زبان، اندیشه و کار" متحد شوند، هنوز جایگاه مهمی در جهان تورک دارد.

Gunaz.tv

اسماعیل گاسپرالی، اندیشمند و نویسنده تورک یکی از نام‌های برجسته جنبش تورک‌گرایی و نوآوری در کریمه، در صد و نهمین سالگرد درگذشت خود همچنان با ایده‌های خود شهرت زیادی در جهان تورک دارد.

گاسپرالی که نام خانوادگی خود را از زادگاه پدرش، روستای گاسپرا واقع در منطقه ساحلی کریمه گرفته است، در 20 مارس 1851 میلادی در آوجی‌کوی در نزدیکی شهر باغچه‌سرای چشم به جهان گشود.

گاسپرالی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در مدرسه مسلمانان محلی، در مدرسه پسرانه آق‌مسجد تحصیل کرد و سپس وارد دانشکده نظامی مسکو شد و در سال‌های بعد سرباز شد.

اسماعیل گاسپرالی در جریان شورشی که در سال 1866 در کرت آغاز شد، قصد داشت مخفیانه به تورکیه بپیوندد و به قصد پیوستن به سربازان عثمانی علیه شورشیان یونانی، دستگیر شد و دوران دانشجویی نظامی او پایان یافت.

متفکر معروف تورک در سال 1868 زمانی که هنوز در سن 17 سالگی بود به شهر باغچه‌سارای بازگشت و به عنوان معلم زبان روسی مشغول تدریس شد.

وی که در سال 1872 به پاریس، پایتخت فرانسه سفر کرد، مدتی به عنوان دستیار ایوان تورگنیف نویسنده مشهور روسی کار کرد.

نویسنده معروف تورک در سال 1880 به استانبول آمد و با نام‌های مهم آن دوره، شمس‌الدین سامی، احمد میدحت افندی و محمد‌ امین یورداکول آشنا و روابطش با محافل روشنفکری عثمانی بسیار قوی شد. اما در سال 1881 به زادگاه خود به کریمه بازگشت.

اسماعیل گاسپرالی که برای مجلات مختلف استانبول مقالات نوشت و در محافل روشنفکری شهرت و احترام پیدا کرد. نویسنده که مقالات زیادی در مورد مسلمانان روسیه نوشت، تلاش زیادی برای تحقق اصلاحات آموزشی در جوامع تورک و مسلمان انجام داد.

گاسپرالی از ایده ارائه آموزش تورکی در مدارس و ایجاد یک زبان ادبی مشتورک تورکی دفاع کرد. علاوه بر این، او بر این باور بود که جوامع تورک زبان به ارگان های مطبوعاتی ملی نیاز دارند تا از یکدیگر مطلع شوند.

او در این راستا پس از تلاش‌های طولانی از مقامات روسی اجازه گرفت و روزنامه ترجمان را در 22 آوریل 1883 میلادی و منتشر کرد. گاسپرالی در روزنامه‌ای که به زبان تورکی عثمانی تهیه می شد از کلمات تاتاری و دیگر لهجه های زبان تورکی نیز استفاده می‌کرد. این روزنامه که ابتدا یک بار در هفته منتشر می شد، در سال 1903 دو بار در هفته به چاپ می‌رسید و در سال 1912 به صورت روزانه تبدیل شد.

ترجمان اولین روزنامه تورکی در کریمه و سومین روزنامه در میان مسلمانان روسیه شد. زمانی که روزنامه های دیگر در مدت کوتاهی بسته شدند، ترجمان به عنوان تنها روزنامه تورک و مسلمان در روسیه تزاری برای مدت طولانی فعالیت می کرد.

این روزنامه علی‌رغم تیراژ محدود خود به یکی از نشریاتی تبدیل شد که دائما توسط روشنفکران روسیه و همچنین امپراتوری عثمانی، ایران، بالکان و قفقاز خوانده می شد و همچنین نفوذ زیادی در جهان تورک پیدا کرد.

گاسپرالی در سال 1884 مدرسه‌ای را برای آموزش با روش های جدید در منطقه کایتاز آقا در باغچه‌سارای افتتاح کرد. این واقعیت که خواندن، نوشتن و سایر دروس به روشی ساده تر و کاربردی تر تدریس می شد، برای مدارس مسلمان روسیه تزاری انقلابی در زمینه آموزش بود.

گاسپرالی با تاکید بر اینکه «نظام آموزشی باید در درجه اول در خدمت آموزش زبان مادری باشد، گفت که آموزش باید علاوه بر دانش دینی، شامل دانش سکولار نیز شود.

این سیستم آموزش که اسماعیل گاسپرالی آن را «اصول جدید» نامید، بعدها در سراسر کریمه رواج یافت. وی که همچنین پیشگام آموزش دختران مسلمان تورک بود، از خواهرش پمبه بولاتوکوا خواست اولین مدرسه دخترانه «روش جدید» را در باغچه‌سارای در سال 1893 افتتاح کند.

استاد ادبیات که در طول عمر خود بر اساس شعار «وحدت در زبان، وحدت در کار» زندگی کرد، جهان تورک را به اتحاد و همبستگی فرا خواند. به تورکستان، مصر و هند رفت و در فعالیت‌های آموزشی مسلمانان آنجا شرکت کرد. او برای آموزش و اتحاد تورک‌های روسیه مبارزه کرد.

می توان آثار اصلی گاسپرالی را به شکل زیل اشاره کرد: «روسکویه موسلمانستوو»، «سالنامه تورکی»، «میراث جدید»، «حاجی صبیان»، «اروپا مدنیت‌لرینه بیر نظر موازنه (نگاهی متوازن به تمدن اروپا)،» «اسلاما دائیر نظام و امتبازلر( احکام و امتیازات اسلام)»، «روس جغرافیاسی» «اِیکی بهادیر»، «قرائت تورکی» و «معیشت محاربسی»

آنادولو

گونازتی‌وی

SH.A