GUNAZ.TV
GÜNEY AZƏRBAYCANIN AZADLIQ SƏSİ
Ukraynanın Kupyansk şəhəri istiqamətində şiddətli döyüşlər gedir
Putinin andiçmə mərasiminin tarixi məlum olub
Şuşanın Qaybalı kəndində mina partlayıb, ANAMA əməkdaşı xəsarət alıb
Peskov: Moskva Bakı ilə İrəvan arasında təmasların davam etməsini alqışlayır
İranda daha 3 qadın ailə üzvləri tərəfindən öldürülüb
İctimai fəala ağır həbs cəzası verildi
Vətəndaşlara su ehtiyatı toplamaq tapşırılıb
Ermənistanda delimitasiyaya etiraz edən hərbçilər məsuliyyətə cəlb olunub
İran İsrail zərbələrinin vurduğu ziyanı ört-basdır etməyə çalışıb - SÜBUT
ABŞ: İran silahları təbliğ olunduğu qədər effektli deyil
Bəluclar bölgənin içməli su təminatına olan lıaqeyd münasibətə görə etiraz eyləmi keçiriblər
Xarici KİV Rusiya ilə Ukrayna arasında sülhə mane olan əsas məqamları açıqlayıb
Husilər Britanyaya məxsus neft tankerini vurdu
Traktor çağırış kubokunun 8 komandası sırasında qərarlaşıb
Onlarla vəkil məcburi hicab qaydasına etiraz etdi - Bu qanuna ziddir
Güneyli alimə görə İsveçin baş nazirinə məktub ünvanlandı
"Universitetlərimiz düşmənlik mövqeyində olan ölkələr tərəfindən hədəfə alınıb"- Britaniya
KİV: İsrail "Hizbullah"ın vacib simalarından biri məhv edilib
KİV: Zelenski Ukrayna üçün son tarix təyin edib
Reper barədə çıxarılan edam hökmünə etiraz edən jurnalistə qarşı cinayət işi açılıb
İrana qarşı birlik qurulur
Şərqi Azərbaycanda enerji qıtlığı yaşanır
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan ilə Ermənistan arasında gedən sülh danışıqlarını yüksək qiymətləndiririk
Azərbaycan Prezidenti: Artıq 6 min keçmiş köçkün öz dədə-baba torpağına qayıdıb
Prezident İlham Əliyev: Sülhə nail olmaq üçün çox yaxşı fürsətlər var
Prezident: Təbii qaz təchizatçısı olan Azərbaycan Avropa üçün yaşıl enerji təchizatçısı da olacaq
Terror qruplaşması Azərbaycana qarşı tədbir keçirib
Şolts enerji təchizatı sabitliyinə töhfəsinə görə Azərbaycana təşəkkür edib
İsrail Hizbullahın obyektlərinə zərbələr endirməyə davam edir
Növbəti köç karvanı Füzuli şəhərinə çatıb, mənzillərin açarları təqdim edilib
ABŞ təşkilatları Ermənistanda yeni AES-in tikintisi ilə bağlı tədqiqatlarda iştirak edir
Ukrayna daha 140 hərbçisinin meyitini geri qaytarıb
Mollalar hicaba riayət etməyənlərə qarşı dolayı müahribə elan ediblər
Kirmanda sosial media fəalları həbs edilib
Tarixi qala baxımsız qalıb
ABŞ İranın əleyhinə yeni sanksiyalar tətbiq edib
Kərəc və Saqqız şəhərlərində 4 məhkum edam edilib
Rəsmi İrəvan: Ermənistan və Azərbaycan XİN rəhbərlərinin Qazaxıstandakı görüşünün tarixi razılaşdırılır
KİV: İspaniya Ukraynaya “Patriot” raketləri göndərəcək
Məhbus aktivistlər məzuniyyət hüquqları ilə təmin olunmurlar
Təbrizli körpəyə türk adına görə sənəd verilmir
Milli fəal Cəbrayıl Pakruh məhkəməyə çağırıldı
ABŞ, Britaniya və Kanada İrana qarşı sanksiya tətbiq etdi
(İKİNCİ YAZI)
Azərbaycan xalqının sovet rejiminə qarşı apardığı mübarizədə güneydən olan soydaşlarımız önəmli rol oynamışlar. Pişəvəri hərəkatının boğulmasından sonra sovet ideologiyasının xəyanətkar mövqeyini görən güneyli soydaşlarımız əvvəllər gizli, 1988-1992-ci illərdə isə açıq şəkildə bu rejimə qarşı mübarizə apardılar.Həmin mübarizədə fəallıq göstərmiş bəzi mücahidlərin fəalliyyətini oxuculara təqdim edirəm.
MƏHƏMMƏD HATƏMİ TANTƏKİN
Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının liderlərindən olan Məhəmməd Hatəmi Tantəkin 1935-ci il iyulun 22-də Güney Azərbaycanın Astara şəhərində türk soylu əkinçi ailəsində anadan olub. Atası Güney Azərbaycandakı 1945-1946-cı il milli-azadlıq hərəkatının fəal iştirakçısı olub.
Güney Azərbaycanda milli hərəkat məhv ediləndən sonra, 1946-cı ilin dekabrın 12-də valideynləri ilə birlikdə Quzey Azərbaycana mühacirət edib. Ailəsi ilə birlikdə əvvəlcə Əli Bayramlının (indiki Şirvan şəhəri) Qaraçola, ardınca Şamaxının 6 saylı kəndində, sonra Xudatın Çkalov kəndinin 4-cü şöbəsində, daha sonra Qubanın H. Zərdabi kəndində, nəhayət Bakıda yaşamışlar.
1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsinin jurnalistika şöbəsinə daxil olub, 1963-cü ildə bitirib.
Universitetdə oxuduğu illərdə – 1959-cu ildə gizli olaraq “Azad Azərbaycan Təşkilatı”nı yaradır. Təşkilatın başlıca məqsədi hər iki Azərbaycanı milli əsarətdən xilas edib, vahid dövlət şəklində birləşdirməkdən ibarət olub.
Güneylilərin aparıcı partiyası olan Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub. Partiya rəhbərliyinə qarşı etirazlar etdiyi üçün 1963-cü ildə firqədən xaric edilib.
Universiteti bitirdikdən sonra müxtəlif zavod-fabriklərdə fəhlə işləyib.
1964-cü ildə Polşaya köçüb getmək haqqında həmin ölkənin Moskvadakı səfirliyinə müraciət edilir və rədd cavabı alınır. 1979-cu ilin fevralın 11-də İranda Fevral inqilabı olan kimi, İranın Bakıdakı konsulluğuna müraciət edib, oraya - Vətənə getmək istədiyini bildirib. Lakin buna imkan yaradılmayıb.
1965-ci ilin iyul ayının 1-dən Akademiya sistemində işə başlayıb və burada Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda, Şərqşünaslıq İnstitutunda, Nizami Muzeyində çalışıb.
Akademiya sistemində ictimai elmləri “qara zülmətlər” içərisində görüb, anlamı “səhər işığı kimi” olan “Tantəkin” təxəllüsünü götürüb. 1972-ci ildə “Xalq yaradıcılığında atəşpərəstliyin ifadəsi” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək, filologiya elmləri namizədi adını alıb. 1984-cü ildə “Sehrli nağılların onqon və əsatiri surətləri” adlı doktorluq dissertasiyasını isə müdafiə etmək ona nəsib olmur. 1990-cı ildə həbsdən azad ediləndə o, filologiya elmləri doktoru seçilir.
1987-ci ildə “Çənlibel” təşkilatının yaradıcılarından və əsas təşkilatçılarından biri olur. Azərbaycanda sovet rejimi əleyhinə mitinqlərin təşkilində böyük rolu vardır. Bu fəallığına görə dəfələrlə həbs edilib. İlk dəfə 1988-ci il 5 dekabr - 6 iyun 1989-cu il tarixlərində həbsdə saxlanılıb.
M. Hatəmi 2016-cı il 14 iyunda Bakı şəhərində vəfat edib.
“MILLI QURTULUŞ” PARTİYASI
1989-cu ilin 8 dekabrında Qızılbaş Xalq Cəbhəsi ilə Müstəqil Azərbaycan Təşkilatı “Azərbaycan Qurtuluş Təşkilatı” adı altında birləşdi və çox keçmədən “Milli Qurtuluş Partiyası” adlandı. Məhəmməd Hatəmi Tantəkin Patiyanın Başqanı seçildi. Partiyanın Mərkəzi Özəyinə aşağıdakı adamlar daxil idi: 1. Hatəmi Tantəkin; 2. Eldar İbrahim; 3. Loğman İbrahim; 4. Seyid Tahir Qarabaği; 5. Rüstəm Şahsuvarov; 6. Mehdi Azəri; 7. İmran Ələkbərzadə; 8. Şahin Tağızadə; 9. Tofiq Şükürlü; 10. Nüşabə Eyvazlı; 11. Kəmalə Abıyeva; 12. Kamil Şükürov; 13. Rafiq Bəbirov; 14. Məlik Nurəlizadə; 15. Şahin Tağıyev; 16. İlham Mirzəyev.
Bu təşkilatın fəallığı və başçılığı ilə 1989-cu ilin dekabrın 14-də “Nizami” metrosunun qarşısında mitinq keçirilmişdi. Sonra mitinqçilər Hüsü Hacıyev küçəsi ilə gələrək mitinqi “Fəvvarələr” bağında davam etdirmişlər.
Həmin ilin dekabrın 17-də Azadlıq meydanında Meydan hadisələrinin ildönümünə həsr edilmiş tədbirdə “Milli Qurtuluş Partiyası” lideri H. Tantəkin çıxış etmişdi.
Partiyanın təmsilçiləri olaraq H. Tantəkin və Seyid Tahir Qarabaği Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin 1989-cu ilin 19 noyabrında Sabunçu qəsəbəsində təşkil etdiyi mitinqdə dövlət əleyhinə kəskin çıxışlar etmişlər.
Erməni fitnəkarı olan S. Şaumyanın Bakıdakı heykəlinin 1989-cu ilin 22 noyabrında dağıdılmasında da “Milli Qurtuluş Partiyası”nın fəalları ciddi rol oynamışdılar. Bu haqda partiyanın lideri H. Tantəkin yazır: “Seyid Tahir maşınla evimizə gələrək, bunu mənə xəbər verdi. Mən onunla heykəlin yanına gəldim. Heykəlin ətrafı əsgərlə, DTK, milis işçiləri ilə dolu idi. Qurtuluşçular əllərində üçrəngli Bayraq buraya yaxınlaşanda, meqafonla onlara müraciət etdim ki, heykəli dağıtmasınlar, polkovnik Hüseynxanın xahişi ilə. Ancaq qurtuluşçular mənə çatanda qulaqlarına pıçıldadım ki, dağıdın! Onlar çox çətinliklə heykəli yerə yıxıb, parça-parça etdilər. Moskvada Lefortovo həbsxanasında mənə açılan cinayət işində suçlarımdan biri də bu heykəlin dağıdılması idi” (Bax: kitab. səh. 149).
Partiya üzvləri 1989-cu ilin 23 noyabrında “Nizami” metrosunun qarşısında keçirdikləri mitinqdən sonra gecə “26-lar” bağında (indiki “Sahil” bağı) bəzi heykəlləri dağıtmışdılar. Bir qədər sonra isə partiyanın A. Zeynallı adına Musiqi Məktəbində oxuyan tərəfdar-tələbələri Ermənistandakı məscidlərimizin dağıdılmasına cavab olaraq, həmin ilin 23 dekabrında Bakıdakı erməni kilsəsinin xaçlarını baltalayıb yerə tökmüşdülər.
Partiya üzvləri bu dövrdə mənzil istismar idarələrindən ermənilərin siyahılarını əldə edir və onları Bakıdan sıxışdırıb çıxarırdılar. Güney Azərbaycandan olan Siyaməkin azad edilməsi üçün partiya üzvləri Ali Məhkəmənin qarşısında bir neçə dəfə piket təşkil etmişdilər.
Partiya üzvləri başda lider H. Tantəkin olmaqla Lənkəranda (12 dekabr, 1989), Cəlilabadda (dekabr, 1989) keçirilən mitinqlərdə də iştirak və çıxışlar etmişlər.
1990-cı ilin 20 Yanvar hadisələrindən sonra Milli Qurtuluş Partiyasının Başqanı H. Tantəkin (yanvarın 25-dən 26-na keçən gecə) və Seyid Tahir Qarabaği də həbs edildi,onlara 108 saylı cinayət işi açdılar.
1990-cı ilin 20 dekabrında məhkəmə işi sona çatdı və onlara bəraət verildi.
“XALQ HƏRƏKATI CƏBHƏSİ”
Bu təşkilatın yaradılması haqqında məlumatları H. Tantəkin özünün “Acı Həqiqətlər” kitabında bildirir. O, yazır ki, 1988-ci ilin 30 oktyabrında “Çənlibel” təşkilatının saat 4-də başlanacaq ümumi yığıncağında, Xalq Hərəkatı Cəbhəsinin Keçici Mərkəzinin proqram və nizamnamə səciyyəli “Azərbaycan xalqına bildirişi” oxundu. Zalda oturanlar bu sənədi böyük rəğbətlə, alqışlarla qarşıladılar. Həmin yığıncaqda H. Tantəkin” Xalq Hərəkatı Cəbhəsi”nin sədri seçilir.
“Xalq Hərəkatı Cəbhəsi”nə daxil olan ayrı-ayrı kollektivlərin, fərdlərin ilk siyahısı qısa halda belə idi:
1. Axundov Elşən Məmməd oğlu - 160 nəfər.
2. Səlimov Firidun - Sərnişin Daşıma İdarəsi - 20 nəfər.
3. Cəfərov İshaq Məsim oğlu - Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyinin Texniki-Təchizat Bazası - 3 nəfər.
4. Şükürov Tofiq - “Azıx” Cəmiyyəti - 150 nəfər.
5. Nəsirov Vaqif - 30 nəfər.
6. Nəbiyev Qəhrəman - Şah İsmayıl Xətai Birliyi (EVM zavodu) - 170 nəfər.
7. Məmmədov Rüstəm - 3 nəfər.
8. Həsənov Mövlud - 50 nəfər.
9. Bağırov Rəfael - Ə. Əzimzadə adına Rəssamlıq məktəbi - 20 nəfər.
10. Mehdi Azəri - 2-ci Zabrat - 300 nəfər.
11. Abbasov Rauf - Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük-Şərabçılıq
İnstitutu - 20 nəfər.
12. Qasımov Nəriman - Yük-Avtomobil Nəqliyyatı Dəstəsi - 5 nəfər.
13. Əsgərov İmran - 31 nömrəli məktəb - 30 nəfər.
14. Mehdiyev Mehdi - Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu - 27 nəfər.
15. Abbasov Zahid - 25 nəfər.
16. Şükürov Haqverdi İsrail oğlu .
17. Quliyev Elxan Həsənağa oğlu.
18. Quliyev Niyazi Hüseyn oğlu.
19. Almuradov Nəriman Musa oğlu.
20. Qulamov Əsgər Ağatac oğlu.
21. Quliyev Mətləb Qafar oğlu.
22. Məmmədov İntiqam Həvəskar oğlu.
23. İsmayılov Osman Hacızadə oğlu.
24. Bayramov Ziyəddin Məhərrəm oğlu.
25. Əhmədov Mahmud Fəraməz oğlu.
26. Eminov Rasim İbrahim oğlu.
27. Eldarov Nazim Eldar oğlu.
28. Qurbanov Şahin Musa oğlu.
29. Səmədov Bəybala.
30. Cavadov Eldar Cavad oğlu.
31. Kərimova Ruhinaz.
Hatəmi yazır: “Yaratdığım elə bir təşkilat tanımıram ki, DTK onu dağıtmağa, əlimdən çıxartmağa çalışmamışdır. 05.12.1988-08.08.1989-cu il tarixlərində həbsxanada olmağımdan yararlanaraq, DTK əlaltıları Xalq Hərəkatı Cəbhəsinin içərisindəki İsfəndiyar Coşğun kimi adamlarla əlaqəyə girib, təşkilatı iki yerə parçalayırlar. Təşkilatın kiçik bir hissəsi İsfəndiyar Coşğunun başına toplaşıb “Birlik” Cəmiyyəti olur”. H. Tantəkin qeyd edir ki, təşkilatdakı əsas qüvvələr isə 1989-cu ilin 16 iyununda yaranan Azərbaycan Xalq Cəbhəsində fəaliyyətlərini davam etdirirlər.
“QIZILBAŞ XALQ CƏBHƏSİ”
(Güneylə Quzeyin bütövləşməsi,”Bütöv Azərbaycan” yaradılması – M.Hatəminin ideyası)
“Qızılbaş Xalq Cəbhəsi”nin yaradıcısı olan Hatəmi Tantəkin yazır ki, bu təşkilatı “AXC-yə alternativ olaraq 1989-cu ilin sentyabr ayında yaratdım.
M.Hatəmi bildirirdi ki, bu sözü götürməklə, heç də şiələri nəzərdə tutmur və şiəliyi də, sünniliyi də İslam dini üçün düşmənçilik sayır. Ancaq bu adla hərəkatımızda birləşənlərin Şah İsmayıl Xətainin qızılbaş döyüşçüləri kimi igid, yurdsevər qəhrəman olmasını, torpaqlarımız uğrunda vuruşmasını istədiyimizi göstərmişik. M. Hatəmi bildirirdi ki, Qızılbaşların Xalq Cəbhəsi Şimali və Cənubi Azərbaycanlıların Sovet İttifaqı və İranın tərkibindən çıxıb müstəqil, ayrıca dövlət yaratması uğrunda mübarizə aparır.
O, qeyd edirdi: “Biz istəmirik ki, cənubdakılar buradakılar kimi maddi cəhətdən dilənçi olsun, var-dövləti insafsızcasına talan edilsin, ölkə dilənçi vəziyyətində qalsın, dini, imanı əlindən alınsın. Eyni zamanda istəmirik ki, şimaldakılar da, Cənubda olduğu kimi dillərindən, məktəblərindən, ana dilindəki mətbuatlarından, milli varlıqlarından məhrum edilsin. Ona görə də biz Cənubu İrandan, Şimalı Sovetlərdən ayırıb Bütöv Azərbaycan yaratmaq istəyirik”.
Hatəmi Qızılbaşların Xalq Cəbhəsi ilə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi arasındakı başlıca ideya ayrılığını da bunda görür – AXC Azərbaycanın gələcəyini SSRİ-nin tərkibində təsəvvür edir, Azərbaycanın müstəqil birləşməsini düşünmür, QXC isə Sovet İttifaqından çıxmağımız (Cənubun isə İrandan çıxması) uğrunda mübarizə aparır. Hatəmiyə görə AXC-nin mövqeyi bir çox hallarda yumşaq, barışdırıcıdır.
Sonra Meydan bir neçə gün Qızılbaşların əlində oldu. Onlar başlarına nazik, qırmızı lent bağlayırdılar. Bu lentin üzərinə sonradan “Qarabağ”, “Azərbaycan”, “Azəritürk” yazdırdılar. Onlar həmişə Meydanın “Azərbaycan” mehmanxanası tərəfdən 2-ci tribunası tərəfdə dayanırdılar. Gecələr Hatəmi və Mənsur Əlisoy səhərə qədər təbliğat aparır, camaatı dağılmamağa çağırırdılar.
Nəsiman Yaqublu, Tarix elmləri doktoru
N.S
İran İsrail zərbələrinin vurduğu ziyanı ört-basdır etməyə çalışıb - SÜBUT
ABŞ: İran silahları təbliğ olunduğu qədər effektli deyil
Husilər Britanyaya məxsus neft tankerini vurdu
İrana qarşı birlik qurulur
Terror qruplaşması Azərbaycana qarşı tədbir keçirib
Tarixi qala baxımsız qalıb
Təbrizli körpəyə türk adına görə sənəd verilmir
Simonyan: Ermənistan Azərbaycandan qaz almağa hazırdır
Ermənilər Tehranda soyqırım tədbiri keçiriblər
Təbrizdə qadın azarkeşlərin stadiona girişinə qadağa qoyulub
KİV: Çin Şimali Koreyadan Rusiyaya silah daşınmasına yardım edir
HƏMAS mülki sığınacaqlardan raket atır
Qırğızıstan Ağdamda məktəb binası inşa edəcək
Prezident İlham Əliyev tanınmış güneyli alim Şapur Ənsariyə medal verdi
İsrail İranın S-300 raketlərini məhv edib!
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb
Türkiyə Prezidenti Ermənistana xəbərdarlıq edib: Fürsət qapıları həmişə açıq qalmır
Azərbaycan türkcəsindəki mətnləri "Onlayn" tərcümə edən proqram təqdim olunub
İranda məcburi hicab qaydaları növbəti dəfə sərtləşdirilir
ABŞ Dövlət Departamenti İranda insan haqları ilə bağlı illik hesabatını yaydı
Dörd azərbaycanlı fəalın dindirmə iclası keçirilib
Azərbaycan sərhədçiləri İrandan narkotik keçirilməsinin qarşısını alıb
G7 İranı hədələdi: Rusiyaya silah vermə...
Paşinyan: Ermənistan və Azərbaycan ilk dəfə problemi masa arxasında həll edib
Qəzvində sosial media fəalları həbs edilib
Prezident İlham Əliyev tanınmış güneyli alim Şapur Ənsariyə medal verdi
"Bosniyada müsəlmanlara qarşı törədilənlər soyqırımı olmayıb" İranın səfiri
Krım türklərinin Tərcüman adlı televiziyası fəaliyyətə başlayıb
İran rejimi xeyrinə casusluqda şübhəli bilinən şəxs həbs edildi
Təbrizdə Urmu gölü ilə bağlı posterlər yayıldı
2 il ərzində ölkənin yoxsul təbəqəsinin sayı 8 milyon nəfər artıb
Azərbaycan türkcəsindəki mətnləri "Onlayn" tərcümə edən proqram təqdim olunub
Azərbaycan və Özbəkistan kosmik sahədə əməkdaşlıq edəcək
"Dünyada sabitliyə ən böyük hədə İrandır"- İsaq Herzoq
ABŞ Dövlət Departamenti İranda insan haqları ilə bağlı illik hesabatını yaydı
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb
İranda məcburi hicab qaydaları növbəti dəfə sərtləşdirilir
Sulduz qətliamının ildönümü anılıb