Urmu gölünün xilası mümkündürmü?

SON XƏBƏRLƏR

Urmu gölünün xilası mümkündürmü?

2021.10.20, 07:36

Gunaz.tv

GünAzTv: Bir neçə il öncə Güney Azərbaycandan olan elm adamları və ictimaiyyət İranın atom-nüvə obyektlərindəki tullantıların Ərdəbil, Təbriz və Azərbaycanın başqa bölgələrində qazılmış quyularda basdırıldığı haqda həyəcanlı xəbərlər verirdilər. Həmin bölgələrdə xərçəngdən ölənlərin sayının artdığı bunun nəticəsi kimi göstərilirdi. O zaman bu məsələ dünyanın diqqətindən kənarda qaldı. Güney Azərbaycanda ekoloji vəziyyətin ağırlığı haqda ara-sıra məlumatlar veririk. Ötən gün Güney Azərbaycan İstiqlal Partiyası bununla bağlı yazı yayıb. Məqalədə bildirilib ki, Güney Azərbaycanın Məzrə adlı mis-mədən yatağının kimyəvi tullantılarından 15 il ərzində iri təpələr yaranıb.Bu il mayın 6-da leysan yağışlar nəticəsində həmin təpələr şişmiş və oradakı kimyəvi tullantılar su vasitəsi ilə bir neçə kəndin ərazisindən keçərək Kiçik çaya tökülüb. Bu çay öz növbəsində töküldüyü Əhər çayının suyunu zəhərləyib. Əhər çayı isə axıb Araza tökülərək onu zəhərli sularla "təmin edir".Beləliklə, Tehranın bu əməllərinin nəticəsində o taylı, bu taylı Azərbaycan torpaqları və insanları zəhərlənir.Hakimiyyətə bağlı rəsmi informasiya agentlikləri həmin zəhərli maddələrin miqdarı barədə konkret məlumat vermirlər. Amma tərəfsiz mütəxəssislərin bildirdiyinə görə, 15 il ərzində bir yerə toplanmış reaktiv tullantıların miqdarı artdığından, o, geniş ərazidə suyu zəhərləyərək, ətraf mühitə və canlıların sağlamlığına çox böyük zərər vurub.Müstəqil mütəxəssis Ələminin fikrincə, reaktiv tullantıların Əhər çayı vasitəsi ilə Araza tökülməsi böyük faciədir. Əlavə edib ki, bir müddət öncə, Arazın Ermənistana aid Məgri adlı hissəsində suyun rənginin dəyişdiyini müşahidə edib.İstiqlar Partiyasının yaydığı məqalədə bildirilir:"Araşdırmamıza əsasən, Ermənistan fabriklərindən zəhərli maddələr Araza tökülür. Bu zaman Tehran hakimiyyətinin çeşidli qurumlarının yüksək səviyyəli məmurları həmişəki kimi, "rahatsızlığa əsas yoxdur, zəhərlənmiş suyun qarşısı alınacaq" - deyərək məsələnin həllindən yayınıb. Faciənin baş verməsindən bir aydan artıq vaxt keçsə də, yerli sakinlər hakimiyyətin hadisə ilə bağlı yalan vədlər verdiyini söyləyiblər".Güney azərbaycanlı müstəqil mütəxəssislərin gümanınca, Məzrə mis mədəninin zəhərli tullantısı bir milyon kubmetrdən artıqdır. Onun fəsadlarının aradan qalxması üçün yüz illərlə vaxt lazımdır.Ekoloqlar Urmiya gölünün qurumasının məsuliyyətini də Tehranın boynuna yükləyirlər. Problem o qədər böyüyüb ki, yurdsevər gənclər məsələyə dair qurultay keçirmişlər."canaz.TV"nin məlumatında bildirilib ki, Tehranın Behişti Universitetinin azərbaycanlı tələbələrinin çalışmaları nəticəsində Urmiya gölünün qurumasının səbəblərinə həsr olunmuş elmi-nəzəri qurultay Beynəlxalq ətraf mühit gününə təsadüf edib. Qurultayda ekologiya üzrə doktorlar, ətraf mühitin qorunması uğrunda mübarizə aparan könüllülər, tələbələr, elm adamları, araşdırmaçılar iştirak ediblər. Çıxış edənlər Urmiya gölündəki son durumla bağlı fikirlərini bölüşərək bu su hövzəsinin qurumasının elmi səbəblərini söyləyiblər.Araşdırmalara əsasən, göl plansız aparılan və elmi əsası olmayan işlər ucbatından quruyur. Səbəblər isə bunlardır:- Gölü su ilə təmin edən 40-dan artıq çayda su bəndlərinin inşası;- Gölün ortasından suyun təbii axınına əngəl olan körpünün tikilməsi;- Minlərlə qanunsuz su quyuları və artezianların qazılması;- Bölgədə son zamanlar baş verən ardıcıl quraqlıqlar və s.Gölün böhrandan qurtulması üçün təkliflər irəli sürülür: başqa çay və göllərdən kanal vasitəsi ilə Urmiya gölünə xətt çəkmək; süni yağış yağdırma üsulundan faydalanmaq; ikiyə bölünən gölün bölmələri arasından su axınına imkan yaratmaq; gölün dibindəki duzun başqa yerə daşınması; ənənəvi suvarma üsullarını yeniləşdirmək və s. S.Sədrəddin