GUNAZ.TV
GÜNEY AZƏRBAYCANIN AZADLIQ SƏSİ
Reper barədə çıxarılan edam hökmünə etiraz edən jurnalistə qarşı cinayət işi açılıb
İrana qarşı birlik qurulur
Şərqi Azərbaycanda enerji qıtlığı yaşanır
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan ilə Ermənistan arasında gedən sülh danışıqlarını yüksək qiymətləndiririk
Azərbaycan Prezidenti: Artıq 6 min keçmiş köçkün öz dədə-baba torpağına qayıdıb
Prezident İlham Əliyev: Sülhə nail olmaq üçün çox yaxşı fürsətlər var
Prezident: Təbii qaz təchizatçısı olan Azərbaycan Avropa üçün yaşıl enerji təchizatçısı da olacaq
Terror qruplaşması Azərbaycana qarşı tədbir keçirib
Şolts enerji təchizatı sabitliyinə töhfəsinə görə Azərbaycana təşəkkür edib
İsrail Hizbullahın obyektlərinə zərbələr endirməyə davam edir
Növbəti köç karvanı Füzuli şəhərinə çatıb, mənzillərin açarları təqdim edilib
ABŞ təşkilatları Ermənistanda yeni AES-in tikintisi ilə bağlı tədqiqatlarda iştirak edir
Ukrayna daha 140 hərbçisinin meyitini geri qaytarıb
Mollalar hicaba riayət etməyənlərə qarşı dolayı müahribə elan ediblər
Kirmanda sosial media fəalları həbs edilib
Tarixi qala baxımsız qalıb
ABŞ İranın əleyhinə yeni sanksiyalar tətbiq edib
Kərəc və Saqqız şəhərlərində 4 məhkum edam edilib
Rəsmi İrəvan: Ermənistan və Azərbaycan XİN rəhbərlərinin Qazaxıstandakı görüşünün tarixi razılaşdırılır
KİV: İspaniya Ukraynaya “Patriot” raketləri göndərəcək
Məhbus aktivistlər məzuniyyət hüquqları ilə təmin olunmurlar
Təbrizli körpəyə türk adına görə sənəd verilmir
Milli fəal Cəbrayıl Pakruh məhkəməyə çağırıldı
ABŞ, Britaniya və Kanada İrana qarşı sanksiya tətbiq etdi
Dünya ölkələri girovlarla bağlı HƏMAS-a müraciət etdi
SON DƏQİQƏ: Avropa Parlamenti İran əleyhinə qətnamə qəbul edib
Azərbaycan və Özbəkistan kosmik sahədə əməkdaşlıq edəcək
İşğaldan azad edilmiş Malıbəyli kəndində 6 nəfərə aid qalıqlar aşkarlanıb
İranla Rusiya təhlükəsizlik anlaşması imzalayıblar
Avropa Parlamenti uyğurları dəstəkləyən qərar çıxarıb
Simonyan: Ermənistan Azərbaycandan qaz almağa hazırdır
Azərbaycanlı müəllim həbsxanaya köçürüldü
İranın 11 əyalətində daşqınlar; 1 bənd dağılıb
Ermənilər Tehranda soyqırım tədbiri keçiriblər
İsaril Hizbullahın 40 məntəqəsini məhv edib!
Ermənistan Təbrizdə konsulluq açacağını təsdiqlədi
Türkiyədə 23 İŞİD üzvü saxlanılıb
Xanada silah-sursat aşkar edilib
Təbrizdə qadın azarkeşlərin stadiona girişinə qadağa qoyulub
Azərbaycan Ordusunda MN rəhbərliyinin iştirakı ilə komanda-qərargah təlimləri keçirilir
Ağ Ev Ukraynanın ərazi itkilərinin səbəbini açıqlayıb
KİV: Çin Şimali Koreyadan Rusiyaya silah daşınmasına yardım edir
İran məhkəməsi tanınmış reperi edama məhkum etdi
"Report"un əməkdaşı mövzu ilə əlaqədar Qərbi azərbaycanlı jurnalist, araşdırmaçı, yazıçı və kolleksiyaçı Dilqəm Əhmədlə söhbət edib. Müsahibəni təqdim edirik:
- Əslən Qərbi azərbaycanlısız. Hansı bölgədənsiz? Bakıya hansı şəraitdə köçmüsüz?
- 1985-ci ildə İrəvan şəhərinin Zəngibasar mahalının Zəngilər kəndində doğulmuşam. Məlum deportasiya zamanı ailəmiz 1988-ci ilin oktyabr ayında Sumqayıta gəlməyə məcbur olublar, daha sonra isə Bakıya köçüblər. Atam, anam, eləcə də babalarım Zəngibasar mahalında doğulublar.
Yəni, köklü şəkildə bu bölgənin sakinləri olmuşuq. Atam oradan köçə məcbur edildiyi zaman 28 yaşı olmasına baxmayaraq kəndimizdəki hər çığırı, hər divarı, bir sözlə hər künc-bucağı bugünkü kimi xatırlayır. İnsanın uşaqlıq və gənclik illərini keçirdiyi ata-baba yurdunu unutması mümkün deyil.
Ailəmiz ötən illər ərzində həmişə yurd həsrəti ilə yaşadı. Yaşlı insanların çoxu isə qaçqın düşdükdən sonra uzun illər yaşaya bilmədi. Məsələn, mənim babam deportasiyadan iki il sonra vəfat etdi. Biz indiki Ermənistan ərazisindən qovulan sonuncu türklər olduq. Ermənilər özlərini dünyaya humanist xalq kimi göstərməyə çalışsalar da, faktiki olaraq Ermənistan monoetnik dövlətdir.
- Ailənizin Qərbi Azərbaycandakı evi fiziki olaraq qalırmı? “Google maps”la baxırsınızmı?
- İllər əvvəl “Google maps” proqramı istifadəyə veriləndə atamla birgə evimizi tapdıq. Atam deportasiya zamanı başımıza gələn, eyni zamanda erməni xislətini açıq-aşkar göstərən bir hadisəni bu zaman bizə danışdı. Belə ki, İrəvandan köçərkən ermənilər “türklər gedir, gəlin onların yüklərini yandıraq” deyə qışqırıblar.
Atam qondarma erməni soyqırımının anım günü keçirilən zaman şəhərə getməyin bizim üçün təhlükəli olduğunu da tez-tez xatırlayardı. Bir sözlə, biz erməni təhdidini hər zaman hiss etmişik.
- "Qərbi Azərbaycan İcması” ictimaiyyəti “Qayıdış Konsepsiyası”nın layihəsinə dair təkliflərini təqdim etməyə çağırıb. Sizin hansısa təklifiniz olacaq?
- Mən məsələyə bir tarixçi kimi də yanaşmaq istəyirəm. 1827-ci ildə İrəvan xanlığı işğal edildi və bir il sonra İrandan, Anadoludan bu bölgəyə kütləvi şəkildə ermənilərin axını oldu.
Çar Rusiyası faktiki İrəvan xanlığının yerində erməni vilayəti yaratdı və tədricən İrəvan bölgəsi erməniləşdirilməyə başlandı. Mənim şəxsi arxivlərimdə və digər bir çox tarixi şəkillərdə İrəvanın çox məscidli bir şəhər olduğu görünür.
Yəni, İrəvan həmişə müsəlman-türk şəhəri olub. Bu baxımdan hesab edirəm ki, 1827-ci ildən 1988-ci ilə qədər orada yaşayan azərbaycanlıların deportasiyası, soyqırımına məruz qalması faktlarının silsilə şəklində araşdırılmasını və İrəvan bölgəsi ilə əlaqədar çalışan tarixçilərin təşkilatının yaradılmasını təklif edəcəm.
Digər bir təklifim isə insanların Qərbi Azərbaycan barədə daha çox maarifləndirilməsinə çalışmaqdır. Məsələn, bura hansı ərazilərin daxil olması, oradakı tarixi abidələrimiz barədə soydaşlarımızı maarifləndirmək lazımdır.
Əcnəbi bir fotoqraf İrəvanda dağıdılmış “Ağadədə” məzarlığının şəklini çəkmişdi.
Həmin məzarlığı görəndə çox məyus oldum. Həmin məzarlardan biri də mənim qohumlarıma aid idi. Əslində bu, bizim üçün yeni məsələ deyildi.
Ermənilərin məzarları dağıtması faktlarını Qarabağda da görmüşük.
- "Qərbi Azərbaycan İcması” Qərbi Azərbaycandan didərgin düşmüş soydaşlarımızın təşkilatlanmasında necə rol oynaya bilər?
- Bu, həssas məsələdir. Prezident İlham Əliyevin doğum günündə "Qərbi Azərbaycan İcması”nı ziyarət etməsindən sonra icmanın nüfuzunun artdığını düşünürəm. Həmin ziyarətdən sonra icmanın xeyli aktivləşdiyinin də şahidi olduq.
Düşünürəm ki, bizlərin bir icmada birləşməsi çox önəmlidir.
Əsasən, Qərbi Azərbaycandan köç etmiş insanlar yaşayır, onların siyahıya alınma məsələsi öz həllini tapmalıdır.
Eyni zamanda Qərbi azərbaycanlıların televiziya kanalları, mətbuat orqanları olmalı, kitab nəşrlərinə dövlət mümkün qədər dəstək verməlidir. Arxiv sənədlərindən istifadə etməklə keyfiyyətli sənədli filmlər çəkilməlidir. Ümumiyyətlə, təşkilatlanmamız baxımından icma bir çox mənada mühüm rol oynaya bilər.
- Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımızın öz ata-baba yurdlarına qayıda bilməsi üçün hansı işlər görülə bilər?
- Sovet dövründə azərbaycanlılar kompakt şəkildə yaşayıblar, eləcə də ermənilər. Fikrimcə, əvvəlcə istər Göyçə, istərsə də digər ərazilərdə sırf azərbaycanlılardan ibarət icma yaradılmalıdır. Bu yolla Qərbi azərbaycanlılar tədricən öz ata-baba torpaqlarına qayıda bilərlər.
Qarabağdakı bir sıra problemlər tam şəkildə öz həllini tapdıqdan sonra dövlət gecikmədən bu məsələ ilə əlaqədar da addımlar atmalıdır.
- Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan qovulmasının sübutu üçün hansı tarixi mənbələri, məqamları qabartmaq lazımdır?
- Nə 1988-ci il, nə də 1948-1953-cü illər uzaq tarix deyil. Hətta bu tarixlərlə bağlı xeyli kitablar da yazılıb. Verilən qərarlar, sənədlər istər Rusiya, istərsə də Azərbaycanın dövlət arxivlərində qalmaqdadır. İrəvan şəhərinin Cümhuriyyət dönəmində Ermənistana güzəştə gedilməsi ilə əlaqədar Azərbaycan Milli Şurasının rəsmi sənədi var.
Həmçinin, Osmanlı arxivlərində məsələ ilə əlaqədar bir çox sənədlər mövcuddur.
Eyni zamanda XIX əsrin sonlarında Çar Rusiyası tərəfindən əhalinin siyahı alınması zamanı açıq şəkildə Qərbi Azərbaycanda yaşayan azərbaycanlılarının sayının kifayət qədər çox olduğunu görürük.
- Tarixi mənbələrin olması ilə yanaşı həmin hadisələri dünya ictimaiyyəti qarşısında sübut etmək üçün daha hansı istiqamətləri seçmək olar?
- Əslində, ermənilərin tək uğuru onların diasporu idi. Lakin Vətən müharibəsində ermənilər geri çəkildikcə, diasporun da səsi azalmağa başladı. Deməli, biz sadəcə olaraq onları gözümüzdə çox böyütmüşük.
Həmin ərəfədə ölkəmizdə sosial media təhlükəsizlik məsələlərinə görə məhdudlaşdırılsa da, gənclərimiz yenə də layiqincə ermənilərin cavabını verir, haqq səsimizin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasına çalışırdılar.
Qərbdə bir sıra xalqlar məsələyə müsəlman-xristian konteksindən yanaşırdılar. Lakin dövlətlər üçün bu keçərli deyil, onların öz maraqları var.
Fransa da Ermənistan vasitəsilə bölgəyə gəlmək marağındadır. Azərbaycan strateji mövqedə yerləşən ölkədir və Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra buraya olan maraqlar daha da artacaq.
Ayxan
Terror qruplaşması Azərbaycana qarşı tədbir keçirib
Tarixi qala baxımsız qalıb
Təbrizli körpəyə türk adına görə sənəd verilmir
Simonyan: Ermənistan Azərbaycandan qaz almağa hazırdır
Ermənilər Tehranda soyqırım tədbiri keçiriblər
Təbrizdə qadın azarkeşlərin stadiona girişinə qadağa qoyulub
KİV: Çin Şimali Koreyadan Rusiyaya silah daşınmasına yardım edir
HƏMAS mülki sığınacaqlardan raket atır
Qırğızıstan Ağdamda məktəb binası inşa edəcək
Prezident İlham Əliyev tanınmış güneyli alim Şapur Ənsariyə medal verdi
İsrail İranın S-300 raketlərini məhv edib!
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb
Türkiyə Prezidenti Ermənistana xəbərdarlıq edib: Fürsət qapıları həmişə açıq qalmır
Azərbaycan türkcəsindəki mətnləri "Onlayn" tərcümə edən proqram təqdim olunub
İranda məcburi hicab qaydaları növbəti dəfə sərtləşdirilir
ABŞ Dövlət Departamenti İranda insan haqları ilə bağlı illik hesabatını yaydı
Krım türklərinin Tərcüman adlı televiziyası fəaliyyətə başlayıb
Təbrizdə Urmu gölü ilə bağlı posterlər yayıldı
"Bosniyada müsəlmanlara qarşı törədilənlər soyqırımı olmayıb" İranın səfiri
2 il ərzində ölkənin yoxsul təbəqəsinin sayı 8 milyon nəfər artıb
Dörd azərbaycanlı fəalın dindirmə iclası keçirilib
Azərbaycan sərhədçiləri İrandan narkotik keçirilməsinin qarşısını alıb
G7 İranı hədələdi: Rusiyaya silah vermə...
Paşinyan: Ermənistan və Azərbaycan ilk dəfə problemi masa arxasında həll edib
Qəzvində sosial media fəalları həbs edilib
Prezident İlham Əliyev tanınmış güneyli alim Şapur Ənsariyə medal verdi
"Bosniyada müsəlmanlara qarşı törədilənlər soyqırımı olmayıb" İranın səfiri
Krım türklərinin Tərcüman adlı televiziyası fəaliyyətə başlayıb
İran rejimi xeyrinə casusluqda şübhəli bilinən şəxs həbs edildi
Təbrizdə Urmu gölü ilə bağlı posterlər yayıldı
2 il ərzində ölkənin yoxsul təbəqəsinin sayı 8 milyon nəfər artıb
Azərbaycan türkcəsindəki mətnləri "Onlayn" tərcümə edən proqram təqdim olunub
Azərbaycan və Özbəkistan kosmik sahədə əməkdaşlıq edəcək
"Dünyada sabitliyə ən böyük hədə İrandır"- İsaq Herzoq
ABŞ Dövlət Departamenti İranda insan haqları ilə bağlı illik hesabatını yaydı
İranda məcburi hicab qaydaları növbəti dəfə sərtləşdirilir
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb
Sulduz qətliamının ildönümü anılıb